Cây sả là một loại cây trồng đa công dụng, vừa là gia vị không thể thiếu trong ẩm thực, vừa là cây dược liệu quý giá với nhiều công dụng cho sức khỏe và còn được dùng để chiết xuất tinh dầu. Với đặc tính dễ trồng, ít sâu bệnh và khả năng thích nghi rộng, sả đang trở thành cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cho nhiều bà con nông dân. Bài viết này sẽ cung cấp một cách chi tiết và toàn diện về kỹ thuật trồng và chăm sóc cây sả để đạt năng suất và chất lượng cao nhất.

Giới thiệu tổng quan về cây sả

Đặc điểm sinh học

Sả (Cymbopogon) là loài cây thân thảo, sống lâu năm, mọc thành bụi cao có thể lên tới 1,5 mét. Thân rễ của sả màu trắng hoặc hơi tím, là bộ phận chính được sử dụng. Lá sả hẹp, dài, có mùi thơm đặc trưng do chứa hàm lượng tinh dầu cao. Cây sả ưa sáng, ưa ẩm nhưng không chịu được ngập úng.

Công dụng và giá trị

Cây sả có nhiều công dụng đa dạng, từ ẩm thực đến y học và công nghiệp:

• Gia vị: Củ sả là thành phần không thể thiếu trong nhiều món ăn, tạo hương vị đặc trưng.
• Dược liệu: Sả có tính ấm, giúp giải cảm, hỗ trợ tiêu hóa, giải độc cơ thể. Tinh dầu sả có tính kháng khuẩn, kháng nấm mạnh.
• Xua đuổi côn trùng: Mùi hương của sả, đặc biệt là tinh dầu, có tác dụng xua đuổi muỗi, ruồi và nhiều loại côn trùng khác một cách tự nhiên.
• Nguyên liệu công nghiệp: Sả là nguồn nguyên liệu chính để chiết xuất tinh dầu citral và geraniol, được sử dụng rộng rãi trong ngành mỹ phẩm, dược phẩm và thực phẩm.

Điều kiện sinh thái phù hợp cho cây sả

Để cây sả sinh trưởng và phát triển tốt nhất, bà con cần chú ý đến các yếu tố môi trường sau:

• Đất trồng: Sả không kén đất, có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau từ đất cát pha, đất thịt nhẹ đến đất bạc màu. Tuy nhiên, đất cần tơi xốp, thoát nước tốt và có độ pH từ 6.0 đến 7.5 là lý tưởng nhất.
• Ánh sáng: Sả là cây ưa sáng hoàn toàn. Cần trồng ở nơi có đủ ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp ít nhất 6-8 tiếng mỗi ngày để cây quang hợp tốt, đẻ nhánh khỏe và cho hàm lượng tinh dầu cao.
• Nhiệt độ: Nhiệt độ thích hợp cho sả phát triển là từ 22 - 30°C. Cây có thể chịu được nóng nhưng chịu rét kém.
• Nước: Sả cần nhiều nước, đặc biệt trong giai đoạn đẻ nhánh và phát triển thân lá. Tuy nhiên, cây tuyệt đối không chịu được ngập úng. Rễ sả sẽ bị thối nếu đất bị đọng nước kéo dài.

Kỹ thuật trồng sả chi tiết

Thời vụ trồng

Thời vụ trồng sả phụ thuộc vào điều kiện khí hậu của từng vùng:

• Các tỉnh phía Bắc: Trồng vào vụ Xuân (tháng 2 - 4) để cây sinh trưởng tốt trong mùa hè và thu hoạch vào cuối năm.
• Các tỉnh phía Nam: Trồng vào đầu mùa mưa (tháng 5 - 6) để tận dụng nguồn nước tự nhiên, giúp cây bén rễ và phát triển nhanh.

Chuẩn bị đất trồng

Đất cần được cày bừa kỹ, dọn sạch cỏ dại và tàn dư thực vật. Nên lên luống cao khoảng 20-25 cm, rộng 1-1.2 m để dễ dàng thoát nước trong mùa mưa. Rãnh giữa các luống rộng khoảng 30-40 cm. Để cung cấp dinh dưỡng ban đầu, có thể trộn đất với phân chuồng hoai mục hoặc phân hữu cơ vi sinh.

Công thức phối trộn đất trồng trong chậu/thùng xốp: 5 phần đất thịt + 3 phần phân hữu cơ (phân trùn quế, phân chuồng ủ hoai) + 2 phần giá thể tạo độ tơi xốp (vỏ trấu, xơ dừa).

Chọn và xử lý giống

Phương pháp nhân giống phổ biến và hiệu quả nhất là sử dụng nhánh (hom). Chọn những bụi sả khỏe mạnh, không sâu bệnh, khoảng 1 năm tuổi để tách nhánh.

1. Chọn các nhánh bánh tẻ, to khỏe, không quá non cũng không quá già.
2. Dùng dao sắc cắt bớt phần lá ngọn, chỉ để lại đoạn thân dài khoảng 15-20 cm. Cắt bỏ các rễ già, khô héo.
3. Ngâm gốc hom vào nước sạch khoảng 2-3 ngày, đặt ở nơi thoáng mát và thay nước hàng ngày. Khi thấy rễ non bắt đầu nhú ra thì có thể đem trồng.

Cách trồng

Trên luống đã chuẩn bị, tiến hành trồng các hom sả. Đặt hom nghiêng một góc khoảng 45-60 độ, lấp đất sâu khoảng 5-7 cm, nén chặt đất quanh gốc để cố định hom. Khoảng cách trồng hợp lý là hàng cách hàng 50 cm và cây cách cây 40 cm. Sau khi trồng, tưới đẫm nước ngay để cây nhanh bén rễ.

Quy trình chăm sóc cây sả hiệu quả

Tưới nước

Cần duy trì độ ẩm thường xuyên cho đất, đặc biệt trong 2-3 tuần đầu sau khi trồng. Vào mùa khô, cần tưới 1-2 lần/ngày tùy thuộc vào độ ẩm của đất. Vào mùa mưa, cần đảm bảo hệ thống thoát nước tốt, tránh để nước đọng quanh gốc gây thối rễ. Có thể sử dụng lớp mùn hữu cơ (rơm rạ, cỏ khô) phủ gốc để giữ ẩm và hạn chế cỏ dại.

Làm cỏ và vun xới

Thường xuyên làm sạch cỏ dại để tránh cạnh tranh dinh dưỡng với cây sả. Kết hợp làm cỏ với việc xới xáo, vun gốc sau mỗi đợt bón phân. Việc vun gốc giúp đất tơi xốp, kích thích sả đẻ thêm nhiều nhánh mới và giúp củ sả to hơn.

Bón phân

Bón phân là yếu tố quan trọng quyết định năng suất của sả. Quy trình bón phân được chia thành các giai đoạn sau:

Lưu ý: Sau mỗi lần bón phân cần kết hợp làm cỏ, vun gốc và tưới nước để phân tan và cây dễ hấp thụ.

Phòng trừ sâu bệnh hại thường gặp trên cây sả

Nhờ hàm lượng tinh dầu cao, sả ít bị sâu bệnh tấn công. Tuy nhiên, vẫn cần chú ý một số đối tượng sau:

• Bệnh gỉ sắt: Bệnh do nấm gây ra, xuất hiện các đốm màu vàng cam hoặc nâu đỏ trên lá. Bệnh thường phát triển trong điều kiện ẩm ướt, vườn trồng quá dày. Biện pháp phòng trừ là cắt bỏ và tiêu hủy lá bệnh, tỉa bớt lá già để vườn thông thoáng.
• Bệnh cháy lá: Đầu lá hoặc mép lá bị khô và cháy dần vào trong. Cần đảm bảo tưới đủ nước và bón phân cân đối, đặc biệt là Kali.
• Rệp vàng mía: Loại rệp này có thể tấn công cây sả, hút nhựa làm cây còi cọc. Có thể sử dụng các loại thuốc trừ sâu sinh học hoặc dung dịch tự nhiên (nước tỏi, ớt) để phun trừ khi mật độ rệp thấp.

Thu hoạch và bảo quản sả đúng cách

Thời điểm thu hoạch

Sau khi trồng khoảng 4-5 tháng, khi các nhánh sả đã đủ lớn (đường kính gốc khoảng 1-1.5 cm) là có thể bắt đầu thu hoạch. Có thể thu hoạch tỉa những nhánh to dùng trước hoặc thu hoạch đồng loạt cả bụi.

Phương pháp thu hoạch

Dùng dao sắc hoặc kéo cắt sát gốc để thu hoạch. Việc này giúp phần gốc còn lại tiếp tục đẻ nhánh cho lứa sau. Nếu muốn trồng mới, có thể nhổ cả bụi, tách các nhánh khỏe để làm giống và phần còn lại để sử dụng.

Bảo quản

Sả tươi sau khi thu hoạch cần cắt bỏ lá, rễ, rửa sạch và để ráo nước. Có thể bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh trong vài tuần. Để bảo quản lâu hơn, có thể thái lát, phơi khô hoặc sấy khô để dùng dần. Đối với sản xuất quy mô lớn, sả được đưa đi chế biến thành tinh dầu ngay sau khi thu hoạch để đảm bảo chất lượng tốt nhất.

Xem thêm:

• Kéo đọt cho sầu riêng giai đoan nhú mắt cua
• Phục hồi và làm bông cho cà phê sau thu hoạch
• Cách chặn đọt sầu riêng đúng chuẩn, tránh sai lầm phổ biến

HLC vinh hạnh là nhà cung cấp tin cậy các sản phẩm chế phẩm nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh học. Mời quý Khách hàng liên hệ thông tin sau để đội ngũ HLC có thể nhanh chóng hỗ trợ:

– Website: hlc.net.vn

CN Miền Bắc: 268 Vũ Hữu, Thanh Xuân, Hà Nội.
CN Miền Nam: Phường Thạnh Lộc, Quận 12, TP Hồ Chí Minh
Fanpage: Phân bón HLC 

– Zalo: 0326718282