Khóm là loại cây trồng cho trái được nhiều người ưa thích vì hương vị thơm ngon và giàu chất dinh dưỡng. Cây dễ trồng, không kén đất (thích nghi được trên đất phèn) nhưng thích hợp nhất trên những chân đất thoát nước tốt, đất tơi xốp, thoáng khí. Tuy nhiên, trong thực tế sản xuất cho thấy trên cây khóm xuất hiện nhiều loại sâu bệnh hại gây khó khăn cho bà con nông dân trong việc phòng trị, trong đó có bệnh thối đen và bệnh thối nõn gây thiệt hại nghiêm trọng nếu không phòng trị kịp thời, đúng cách.
Tác nhân gây bệnh: Bệnh do nấm Phytophthora cinnamomi và Phytophthora parasitica
Điều kiện phát sinh, phát triển:
- Bệnh xuất hiện gây hại trong điều kiện nhiệt độ không khí từ 15 - 22oC, ẩm độ không khí cao trên 80%, kèm theo mưa phùn và sương mù. Bệnh xuất hiện nhiều trên các ruộng khóm mới trồng trong mùa mưa, ở các vùng đất thấp, thoát nước kém, đất quá ẩm ướt, đất có pH thấp.
- Những vườn khóm bón phân không cân đối, nhất là bón nhiều phân đạm dễ bị nhiễm bệnh và bị bệnh gây hại nặng.
- Nguồn bệnh có thể lưu truyền trên đồng ruộng trong đất trồng khóm đến 6 tháng và lưu từ năm này qua năm khác trên các phần thân chồi khóm chưa bị phân huỷ.
- Bệnh có thể xuất hiện ngay sau khi trồng chồi ít ngày. Nấm này lưu tồn trong đất, khi gặp điều kiện thuận lợi như mưa nhiều, ẩm độ cao thì chúng sinh sản rất nhanh và tấn công bộ rễ và ngọn khóm gây thiệt hại trầm trọng.
Triệu chứng bệnh:
Trên ngọn: Bệnh thường bắt đầu từ tim hoa thị của cây, nguồn bệnh vào nõn cây có thể theo nguồn nước chảy tràn, nước mưa bắn đất vào trong nõn mang theo nguồn vi sinh vật gây bệnh. Nấm tấn công làm thối rữa mềm các mô trắng của lá non nhất ở trung tâm của mô phân sinh đỉnh (Hình 1).
Trên gốc thân trên mặt đất: Cây biểu hiện sinh trưởng chậm là dấu hiệu ban đầu của bệnh thối rễ. bệnh thường tấn công ngay lõi thân cây khóm làm cho phần thân bị thối đen và làm cây chết hoàn toàn (Hình 2).Nếu bị bệnh tấn công muộn, khi cây đã trưởng thành cho trái phẩm chất kém, nếu bệnh xuất hiện sớm ngay sau khi trồng có thể gây chết cây con.
Trên lá: Nấm bệnh nấm xâm nhập vào lá qua vết thương trên lá, vết bệnh có dạng hình tròn hoặc hơi tròn, đường kính vết bệnh khoảng 0,5-1cm, màu trắng nhờ, hơi lõm. Trên lá thường có một vài vết đến vài chục vết, những vết bệnh nằm gần nhau liên kết lại thành vết lớn hơn có đường kính tới vài centimet. Lá chuyển dần sang màu vàng, nâu, rồi đỏ, cuối cùng là cong lại và chết khô.Lá bị nhiễm bệnh có thể được kéo ra khỏi cây dễ dàng và khi bệnh phát triển nặng, cây sẽ chết (Hình 3).
Triệu chứng rễ: Rễ bị thối đen, vỏ rễ có thể dễ dàng bị tước đi khỏi cây. Để kiểm tra hoại tử gốc, nắm chặt phần ngọn và kéo mạnh. Cây khỏe mạnh sẽ vẫn vững chắc neo trong lòng đất, cây bị ảnh hưởng do bệnh với rễ bị thối có thể dễ dàng kéo ra khỏi đất (Hình 4).
Trên trái: Trái bị bệnh thường bị thối nâu, lan dần từ vùng cuống trái trở xuống, làm trái nứt ra, thịt trái bị thối nhũn, chảy nước có mùi hôi chua và có thể thấy tơ nấm trắng phát triển trên vết bệnh (Hình 5).
Biện pháp phòng trị:
- Cải thiện việc thoát nước tốt, không để úng cho líp khóm.
- Sau khi thu hoạch tiến hành dọn vườn, khử trùng bề mặt và nâng cao độ pH của đất bằng vôi bột với lượng 1.000kg/ha,chia làm 2 lần, mỗi lần 500kg (không rắc trực tiếp vào gốc và rễ cây); hoặc rắc xuống hệ thống rãnh thoát nước(500-700 kg/ha) để khử trùng nguồn bệnh.
- Vệ sinh đồng ruộng, loại bỏ các bộ phận của khóm bị nhiễm bệnh tránh sự lây lan. Hủy bỏ các cây bị bệnh nặng không có khả năng phục hồi, sau đó rải vôi vào hố để khử trùng.
- Bón phân cân đối, tránh thừa phân đạm. Không bón đạm hoặc phun chất kích thích khi cây đang bị bệnh, chỉ tiến hành chăm sóc bón phân sau khi đã phun trừ bệnh và bệnh ngừng phát triển.Tăng cường bón phân hữu cơ cho đất tạo độ tơi xốp, thông thoáng, đồng thời sử dụng chế phẩm nấm Tricoderma, xạ khuẩn Streptomyces để hạn chế nấm bệnh.
- Tránh vun gốc hoặc làm cỏ trong mùa mưa vì có thể làm văng các bào tử nấm lên cây.
- Sau khi hết chu kỳ, trước khi trồng lại khóm, đất cần được cải tạo, luân canh với các cây trồng khác, đặc biệt là với một số cây họ đậu sẽ có tác dụng cách ly và hạn chế nguồn bệnh tồn lưu trong tàn dư cây khóm và trong đất. Tiến hành trồng luân canh cây khóm với các cây trồng khác ít bị nhiễm bệnh như bắp, mía, đậu nành, đậu phộng trong vòng 1 - 3 năm trước khi trồng khóm.
- Cây giống: chọn cây giống không có biểu hiện triệu chứng bệnh, cần được xử lý trước khi đem trồng bằng thuốc có hoạt chất Fosetyl-aluminium như Alimet 80WP,Alonil 800WG,.. nồng độ 0,5%, nhúng trong 5 phút.
- Tại những vùng thường xuyên bị bệnh thối nõn khóm gây hại nặng, vùng đất phèn, trũng có thể sử dụng một số loại thuốc trong danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng ở Việt Nam có hoạt chất Fosetyl-aluminium, Phosphorous acid, Metalaxyl + Mancozeb,...(Tên thương phẩm như Alimet 80WP, Alonil 800WG, Agri-fos 400SL, Ridomil Gold 68WG,...) để phun khi bệnh chớm xuất hiện, theo hướng dẫn ghi trên bao bì để phòng ngừa và hạn chế sự lây lan của bệnh./.Nguồn: https://snnptnt.kiengiang.gov.vn/
