Hiện nay, tuyến trùng phát sinh và gây hại đến rất nhiều diện tích cây trồng từ các loại cây công nghiệp như hồ tiêu, cà phê, sầu riêng, cây có múi, cây rau màu, hoa cây cảnh,….
Bài viết sau đây xin cung cấp một số thông tin tìm hiểu về tuyến trùng gây hại cây và cách phòng trừ hiệu quả bền vững.

1. Tuyến trùng là gì?

– Là dạng động vật không xương sống, thuộc ngành giun tròn. Tuyến trùng rất đa dạng về thành phần loài, sống ở nhiều môi trường sống khác nhau và chúng rất linh hoạt biến đổi khi môi trường sống thay đổi.

– Tuyến trùng trong nông nghiệp chia làm hai loại: Tuyến trùng có lợi (các loại giun, vi sinh ức chế, hỗ trợ phân giải) và tuyến trùng có hại (nhóm tuyến trùng ký sinh thực vật).

2. Đặc điểm
– Do kích thước chỉ từ 0,5-2mm nên không thể nhìn thấy bằng mắt thường mà phải quan sát chúng thông qua kính hiển vi.

2. Cách thức gây hại:
Chúng sống trong các mô tế bào cây trồng, chích hút, bơm các độc tố vào rễ cây làm rễ bị nghẽn mạch, phình to tạo nên các khối u sần hoặc bị hoại tử khiến cho khả năng hút nước và dinh dưỡng của cây bị giảm từ đó khiến cây sinh trưởng kém, vàng lá và chết.

– Tuyến trùng tồn tại và sinh trưởng phụ thuộc vào nhiều yếu tố:
Độ ẩm đất trồng, số, lượng rễ cây, kết cấu đất, độ PH và oxy trong đất…
– Chúng không thể tồn tại trong đất khô nhưng có thể sống được trong đất có độ ẩm 100% (loài Meloidofyne). Nếu rễ cây phát triển mạnh thì tuyến trùng có mật độ cao và ngược lại, đất cá kết cấu sét nhiều thì tỷ lệ tuyến trùng lớn hơn đất cát, đất có độ PH thấp (đất chua) mật độ tuyến trùng nhiều…

3. Hình thức ký sinh gây hại
+ Nội ký sinh:
Bao gồm những tuyến trùng chui vào rễ, nằm bên trong và chích hút các tế bào trong rễ. hình thức này làm cho các tế bèo rễ trương phình (thường thấy ở cổ rễ Hồ tiêu), gây ra những nốt sần trên rễ nên người ta còn gọi nhóm tuyến trùng này là tuyến trùng nốt sần.
+ Ngoại ký sinh:
Tuyến trùng di chuyển bên ngoài môi trường đất và nước, khi cần thiết sẽ sử dụng kim chích hút và rễ nhưng không chui vào bên trong rễ. Nhóm tuyến trùng này còn được gọi là tuyến trùng gây thối nhũng (rễ non, rễ tơ của cây bị thối nhũn).

+ Bán nội ký sinh:
Tuyến trùng chui một phần cơ thể (phần đầu) vào bên trong rễ nhưng phần còn lại vẫn ở bên ngoài môi trường đất gây ra nốt sần cho rễ cây.

4. Dấu hiệu nhận biết

Tuyến trùng tấn công trực tiếp vào bộ phận rễ của cây trồng, một số biểu hiện ban đầu của cây như sau:
+ Cây kém phát triển, héo úa, thiếu sức sống.

+ Vì tuyến trùng cản trở sự hút nước và chất dinh dưỡng của cây nên một số trường hợp ta sẽ thấy lá bị xoắn, vàng lá, rụng lá sớm, chết mầm.
 Chúng thường không gây ra chết cây ngay nhưng làm cho cây trồng không thể phát triển bình thường, còi cọc. Và những triệu chứng cũng không xuất hiện đồng đều trên toàn vườn do mật độ phân bổ tuyến trùng không đều.

+ Không những thế, chúng còn tạo ra các vết thương khác nhau trên rễ cây, gián tiếp “mở đường” cho các vi sinh vật có hại khác xâm nhập dể dàng hơn, khả năng cây bệnh cao hơn thậm chí là truyền vi rút gây hại cho cây. Có thể nói rằng tuyến trùng là nền tảng dẫn đến các loại bệnh hại khác trên cây theo nguyên lý cây yếu – hệ miễn dịch/sức đề kháng của cây không có dẫn đến không thể kháng lại các loại bệnh hại khác.

5. Biện pháp phòng trừ

– Áp dụng biên pháp luân canh, xen canh cây trồng, sử dụng giống sạch bệnh, giá thể làm bầy cây cần xử lý đảm bảo không có mầm bệnh.

– Không dọn sạch hết cỏ trong vườn nhằm phân tán, giảm bớt lực lượng của tuyến trùng tấn công vào cây trồng “mục tiêu”. Sau khi cỏ cao thì cắt bớt phần ngọn bỏ tại vườn để giữ ẩm cho đất vào mùa khô và tạo độ tơi xốp cho đất. Đây là một thành phần quan trọng trong môi trường canh tác vì mỗi vùng đất sẽ phát triển những loại cỏ “bản địa” khác nhau, mỗi loại cỏ đã được thích nghi, mang trong mình những loại vi sinh, hoạt chất mang tính đối kháng để tiêu diệt các loại nấm bệnh, vi sinh có hại và tạo môi trường cho các loại nấm, vi sinh vật có lợi phát triển. Đây cũng là “lực lượng” giúp cân bằng độ PH trong đất, gián tiếp chuyển hóa các loại dinh dưỡng thành các thành phần mà cây trồng có thể hấp thu. 

– Tiêu hủy những cây bị bệnh nhất là bộ rễ cần phải được dọn sạch bằng cách đốt bỏ hoặc bỏ vôi.

6. Biện pháp canh tác

- Tăng cường bổ sung phân hữu cơ được ủ hoai mục bằng nấm Trichoderma Bacillus hoặc Men gốc No1 HLC có tác dụng đối kháng với tuyền trùng và nấm bệnh.

- Dung các loại cây có tính kháng tuyến trùng có tác dụng gây ngộ độc và xua đuổi tuyến trùng như: Các loại cây họ đậu, rễ cây ruốc cá, hạt và lá cây sầu đâu rừng, cây bông cúc vạn thọ…

- Thường xuyên theo dõi và kiểm tra vườn cây để phát hiện bệnh sớm và xử lý kịp thời.

- Không sử dụng quá nhiều phân hóa học đa lượng (đạm, lân, kali) để thúc cây lớn nhanh mà bón bổ sung các dinh dưỡng trung, vi lượng cần thiết cho cây trồng…

- Kiểm tra PH định kỳ bằng giấy quỳ tím, nhất là với cây ăn quả để có cách xử lý kịp thời sao cho đất trồng không bị chua (đây là loại cây có mật độ tuyến trùng nhiều).

- Nếu đã xác định có mặt tuyến trùng trong đất và gây hại cây trồng cần khẩn trương tiêu hủy cây bị bệnh và xử lý đất trồng bằng một trong các loại thuốc hóa học sau: Tervigo, Etocap, Cabofulran… (liều lượng và nồng độ theo khuyến cáo của từng hãng SX).

- Sau đó phải phục hồi lại hệ rễ và cân bằng lại hệ vi sinh vật trong môi trường đất trồng bằng các sản phẩm vi sinh như Trichoderma Bacillus hay EM HLC đặc trị tuyến trùng để cây trồng mau chóng phục hồi và phát triển trở lại.

- Chế phẩm Trichoderma Bacillus bà con đã rất quen thuộc rồi, song bên cạnh đó chúng tôi xin giới thiệu bà con chế phẩm sinh học EM HLC đặc trị tuyến trùng. 

Đây là 1 sản phẩm vô cùng đặc biệt giúp phòng trừ tuyến trùng, phòng trừ các vi sinh vật có hại trong đất cho các cây trồng (chè, hồ tiêu, cà phê, cà rốt, rau màu, cây ăn quả, cây có múi, cây lương thực và các loại cây trồng khác…). giúp tiêu diệt trứng, tuyến trùng trưởng thành, ức chế quá trình sinh sản của tuyến trùng. Ngoài ra chế phẩm EM HLC đặc trị tuyến trùng còn giúp nhà vườn phòng ngừa nấm bệnh gây tổn thương hệ rễ: Phytophthora, Rhizoctonia solani, Fusarium….. gây ra bệnh vàng lá thối rễ.
Bổ sung EM HLC định kì còn giúp kích thích hệ rễ tơ phát triển mạnh, bảo vệ hệ rễ, cây bung chồi bật lộc mạnh, cải tạo pH đất, làm đất tơi xốp hơn, tăng độ mùn cho đất.
Bà con sử dụng kết hợp cùng chế phẩm nấm đối kháng Trichoderma bacillus để có hiệu quả phòng trị bệnh tốt nhất.