Trên cây rau họ thập tự (các loại rau cải, su hào, súp lơ…) thì bên cạnh những loại sâu bệnh thường gặp như sâu tơ, rầy rệp, bệnh sưng rễ, bệnh thối nhũn vi khuẩn… thì bọ nhảy sọc cong vỏ lạc (Phyllotreta vittata) cũng là một đối tượng thường xuyên xuất hiện và gây hại nhiều cho cây rau.



Bọ nhảy (Phyllotreta striolata Fabricius), thuộc họ ánh kim (Chrysomelidae), bộ Cánh cứng (Coleoptera). Bọ nhảy thường gây hại nhiều trong các tháng mùa khô, từ tháng 9 đến tháng 4 năm sau trên rau vụ đông xuân, nhưng gây hại nặng nhất là tháng 2 - 3, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng rau, thậm chí có thể gây mất trắng nếu không phòng trừ kịp thời.

1. Đặc điểm hình thái của bọ nhảy:

– Con trưởng thành là hình bầu dục, cơ thể dài khoảng 2 – 2,5 mm, cánh cứng, màu đen bóng, giữa mỗi cánh có một vạch màu vàng nhạt, cong hình củ lạc, chân sau to khỏe, có sức nhảy dài nên gọi là bọ nhảy sọc cong. Chúng có khả năng nhảy xa và bay rất khỏe. Một con trưởng thành cái có thể đẻ đến 200 trứng, ở dưới đất xung quanh vùng rễ chính của cây.

– Trứng của bọ nhảy rất nhỏ, màu vàng nhạt đẻ trên mặt đất gần gốc cây. Sâu non màu trắng ngà hoặc màu vàng tươi, dài khoảng 5 – 6 mm, sống và làm nhộng dưới đất.

– Ấu trùng nằm trong đất, có hình ống, màu vàng nhạt, đẫy sức dài khoảng 4 mm, chúng cắn phá rễ và củ (cải củ), tạo ra những đường lõm ngoằn ngoèo hoặc thành lỗ ăn sâu vào trong củ, trong rễ, làm cho cây cải bị còi cọc, chậm lớn, củ và rễ dễ bị thối.

2. Khả năng, đặc điểm gây hại của bọ nhảy

– Bọ nhảy thường gây hại nhiều trong các tháng mùa khô (mật độ giảm đi khi trời mưa nhiều) làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất, phẩm chất rau, thậm chí có thể gây mất trắng nếu không phòng trừ kịp thời.

– Chúng thường gây hại nhiều vào lúc sáng sớm và chiều mát. Trưa nắng thường lẩn trốn ở dưới gốc hoặc mặt dưới lá.

– Bọ có thể gây hại trong suốt thời kỳ sinh trưởng của cây cải, nhưng mạnh nhất là khi cải còn nhỏ (sau gieo khoảng 7 – 10 ngày). Những ruộng cải non nằm xen kẽ với những ruộng sắp thu hoạch hoặc vừa thu hoạch thường bị bọ gây hại nhiều, do bọ nhảy di chuyển từ các ruộng này sang các ruộng cải còn non.

– Bọ nhảy trưởng thành ăn lá non thành những lỗ tròn nhỏ khắp mặt lá. Ngoài ra chúng còn hoạt động nhảy đạp lung tung làm rau giập nát, nhất là trên rau cải có lá mỏng.Rau cải bị bọ nhảy hại

– Sâu non ăn các rễ phụ, đục vào gốc và rễ chính làm cây sinh trưởng kém, nếu mật độ sâu cao có thể làm cây héo và chết nhất là khi cây đang còn nhỏ.

– Chúng cắn phá lá tạo ra những lỗ thủng nhỏ, kích thước vài mm, nếu nặng lá rau có thể bị thủng lỗ chỗ như tấm lưới, lá te tua, xơ xác.


3. Biện pháp quản lý, phòng trị bọ nhảy:

Việc phòng trừ bọ nhảy thường gặp nhiều khó khăn, vì chỉ sau khi phun thuốc một thời gian ngắn, bọ nhảy lại phát triển trở lại bởi những lý do chính sau đây:
- Thứ nhất, bọ nhảy trưởng thành có tính di chuyển mạnh nên khi phun thuốc trừ ở ruộng này, bọ nhảy có thể di chuyển sang các ruộng lân cận, hết mùi thuốc bọ nhảy tiếp tục trở lại phá tiếp.
- Thứ hai, là việc phun thuốc chỉ có tác dụng với bọ nhảy trưởng thành, không có tác dụng với sâu non và nhộng ở dưới đất nên có thể sau khi phun, bọ nhảy tiếp tục xuất hiện và phá trở lại. 
Vì thế, để hạn chế tác hại của bọ nhảy và đảm bảo rau được an toàn cần lưu ý áp dụng các biện pháp phòng trừ tổng hợp.
+ Làm đất:

Cần phải tiêu diệt chúng khi còn ở giai đoạn ấu trùng (sâu non), nhộng trong đất bằng các biện pháp canh tác tổng hợp. Đầu tiên, sau khi thu hoạch rau, bà con cần thu dọn sạch toàn bộ tàn dư cây trồng trên ruộng đem tiêu huỷ để tránh lây lan mầm bệnh cũng như trứng và ấu trùng từ vụ trước sang vụ sau.

Làm tốt biện pháp này là góp phần giảm được lượng bọ nhảy đáng kể. Sau khi dọn sạch tàn dư, biện pháp quan trọng, đơn giản và hiệu quả nhất trong việc loại trừ bỏ nhảy hiện nay chính là bơm nước ngâm ruộng.

Yêu cầu kỹ thuật bắt buộc khi ngâm là nước phải ngập mặt luống. Ngâm nước liên tục trong khoảng từ 5 - 7 ngày, sau đó tháo hết nước chờ tới khi ruộng ráo nước tiến hành xới xáo toàn bộ ruộng.

Sau đó để ruộng dưới trời có nắng từ 2 - 3 hôm để tiêu diệt hết phần lớn lượng trứng và ấu trúng bọ nhảy có trong đất.

Song song với quá trình ngâm nước, phơi nắng ruộng, bà con nông dân cần nhanh chóng tiến hành quây nilon xung quanh ruộng để ngăn bọ nhảy từ thửa ruộng khác di cư sang, chiều cao nilon phải đạt từ 1 - 1,2 m để bọ nhảy không từ ngoài vào được ruộng, biện pháp quây nilon chỉ áp dụng với những ruộng trồng rau riêng lẻ đối với các vùng rau chuyên canh lớn không áp dụng biện pháp này.

Và biện pháp kỹ thuật cuối cùng, bà con chuẩn bị từ 25 - 30 kg vôi bột/sào, trộn đều trong đất trước khi gieo trồng lứa rau mới. Việc làm này giúp loại bỏ gần như cơ bản nhộng và trứng của bọ nhảy còn sót lại sau khi tiến hành một loạt biện pháp kỹ thuật phòng trừ đã kể trên.

+ Luân canh:

Thời vụ gieo trồng và thu hoạch cải trong từng khu vực không nên kéo dài, vì sẽ tạo điều kiện cho bọ nhảy chu chuyển gây hại liên tục. Tốt nhất từng cánh đồng nên luân canh cải với các cây khác họ. Không trồng các loại rau thuộc họ thập tự liên tục trong nhiều năm trên một khu đồng, khu ruộng, thỉnh thoảng nên luân canh với những cây khác như ngò, hành, dưa leo, bầu, bí mướp… Biện pháp này phải được nhiều chủ ruộng cùng thực hiện trên diện rộng thì mới mang lại kết quả cao. Khi thu hoạch nên chừa lại một diện tích nhỏ ở giữa ruộng, thu hút bọ tập trung vào đó rồi phun xịt thuốc hủy diệt (bỏ cả rau), hạn chế mật độ bọ cho các vụ sau.

- Vệ sinh đồng ruộng: Ngay sau khi thu hoạch cần cuốc đất phơi ruộng, thu dọn các tàn dư đem về ủ phân hoặc chôn để diệt sâu non và nhộng còn tồn tại.

- Cần kiểm tra ruộng cải thường xuyên (nhất là khi cây cải còn non), hoặc vào những lúc các ruộng xung quanh đang thu họach, để phát hiện và phun xịt thuốc diệt trừ bọ kịp thời.

- Dùng chế phẩm nấm Metarhizium trộn vào đất có khả năng hạn chế sâu non của bọ nhảy gây hại trong đất.

+ Phun thuốc:

Biện pháp cuối cùng khi bọ nhảy phá hoại nhiều là phun thuốc hoá học, có thể sử dụng: Olong 55WP; Diaphos 50EC; Sherzol 205EC; Biocin 16WP hoặc 8000SC; Vibasu 50EC... để phun xịt (vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát), hoặc dùng Diaphos 10G; Sago-Super 3G; Vibasu 5H; Sargent 6G… xử lý đất trước khi gieo trồng để diệt ấu trùng (liều lượng và cách sử dụng các bạn có thể đọc hướng dẫn của nhà sản xuất có in trên nhãn thuốc), song phải tuyệt đối bảo đảm thời gian cách ly, tốt nhất nên dùng các sản phẩm thuốc BVTV sinh học theo khuyến cáo của các cơ quan chức năng. Bọ nhảy trưởng thành ban ngày hoạt động mạnh, rất khó trừ nhưng đêm ít hoạt động và thường tập trung giữa nõn cải nên tiến hành phun thuốc lúc chập tối sẽ cho hiệu quả phòng trừ cao nhất.

Ngay sau khi thu hoạch cần phơi ruộng, thu dọn các tàn dư đem về ủ phân hoặc chôn để diệt sâu non và nhộng còn tồn tại. Cần kiểm tra ruộng cải thường xuyên (nhất là khi cây cải còn non) hoặc vào những lúc các ruộng xung quanh đang thu hoạch để phát hiện và phun xịt thuốc diệt trừ bọ kịp thời. Kinh nghiệm cho thấy, độ ẩm thấp cũng hạn chế sự phát triển của bọ nhảy.
Lưu ý:
+ Cần tuân thủ nguyên tắc “4 đúng” khi sử dụng thuốc hóa học phun trừ bọ nhảy.
+ Phun thuốc vào lúc chiều tối và cùng lúc trên các ruộng trồng cải trong từng khu vực kể cả bờ cỏ quanh ruộng để nâng cao hiệu quả phun trừ.
Nguồn: camnangcaytrong.com