Trong điều kiện thời tiết khí hậu năm nay nắng nóng, mưa nhiều đan xen nhiều cơn bão liên tục là điều kiện thuận lợi cho các loài vi khuẩn gây bệnh trên cây trồng. 

Bệnh do vi khuẩn gây ra rất nguy hiểm và gây nhiều khó khăn cho công tác phòng trừ vì thời gian ủ bệnh rất khó phát hiện. 

Để có thể chủ động ngăn ngừa, hạn chế tác hại của các bệnh do vi khuẩn gây ra cần hiểu biết về hình thái, triệu chứng và đặc tính sinh học của chúng.

Về hình thái:

– Vi khuẩn là vi sinh vật đơn bào, không có diệp lục tố, không có nhân hoàn chỉnh, có kích thước thay đổi. Hình dạng có nhiều loại như hình tròn, hình gậy, hình xoắn ốc, một vài loài có lông roi để di chuyển trong dung dịch.

– Đa số các loài vi khuẩn gây bệnh trên cây trồng thường có hình gậy, có lông roi để di chuyển (Agrobacterium, Corybacterium, Erwinia, Pseudomonas, Xanthomonas).

– Khi bệnh nặng mắt thường có thể quan sát được vì vết bệnh đã tạo nên những khuẩn lạc chứa hàng triệu cơ thể vi sinh vật và có màu sắc đặc trưng. Tuy nhiên bệnh do vi khuẩn gây hại trên các loại cây trồng rất khó phòng trị.

Về đặc tính sinh học và triệu chứng gây hại:

– Vi khuẩn tồn tại ở tất cả các bộ phận của cây, các hợp chất hữu cơ đang phân giải và ở trong đất. Một số loài có khả năng hình thành nha bào để chống chịu với điều kiện bất thuận bên ngoài. Nhiệt độ thích hợp cho vi khuẩn phát triển tương đối cao (25-37oC). Vì vậy điều kiện thời tiết năm nay rất thuận lợi cho các bệnh vi khuẩn phát triển.

– Vi khuẩn thường xâm nhập vào cây qua vết thương khí khổng. Lây lan từ cây này sang cây khác nhờ nước mưa, gió hoặc tiếp xúc trực tiếp, qua vết cắn của côn trùng.

– Triệu chứng vi khuẩn xâm nhập vào cây trồng có thể phân biệt được một cách dễ dàng ở 3 dạng:

+ Tạo nên các vết đốm giọt dầu: Các vết đốm này sau khi vi khuẩn xâm nhập và nhân lên trong các tế bào nhu mô tạo nên những vết đốm như bị thấm dầu. Dạng này thường gặp đối với bệnh bạc lá lúa, bệnh đốm sọc vi khuẩn hại lúa, bệnh cháy lá vi khuẩn trên thuốc lá, bệnh chấm đen trên khoai tây… Các loại vi khuẩn này thường sinh ra các men phân hủy mô tế bào gây thối các bộ phận bị hại của cây.

+ Dạng xâm nhập vào mạch dẫn: Vi khuẩn thường xâm nhập vào mạch dẫn và lưu dẫn trong cây theo vòng lưu chuyển của nhựa cây và gây hiện tượng héo rũ như bệnh héo xanh cà chua, bệnh đốm vàng khoai tây, bệnh vàng lá rau họ thập tự…

+ Dạng tạo thành các u bướu: Vi khuẩn xâm nhập vào cây gây ra những u mụn trên cây. Đó là kết quả quá trình nhân lộn xộn các tế bào gây nên. Điển hình cho bệnh này là bệnh sùi cành chè.

1. Trên lá

- Các vết đốm và vết cháy màu nâu hoặc trắng xám.Vết bệnh hơi ướt , trong điều kiện ẩm độ cao có dính những giọt mủ màu vàng và dịch do vi khuẩn tiết ra.

Điển hình cho bệnh trên lá là:

+ Ví dụ: Bệnh bạc lá lúa, đốm vi khuẩn trên cà chua, dưa leo, đạu cove… Bệnh loét trên cam, bưởi.

+ Trên cây cải bắp, Vi khuẩn tạo thành những mảng thối lớn trên lá rồi lan vào trong làm cả cây thối nhũn.

+ Trên cải xanh, cải bẹ Vi khuẩn chủ yếu hại ở bẹ gần gốc, từ đó làm cả lá bị thối.





2. Trên thân

- Triệu chứng điển hình là vi khuẩn xâm nhập và phá hủy mạch dẫn nước và chất dinh dưỡng trong thân àm cả cây bị héo rất nhanh khi lá vẫn còn xanh ( Bệnh héo xanh vi khuẩn thường thấy trên các loại rau mầu như cà chua, khoai tây, ớt, dưa leo, hoa huệ, hoa lan,…)

- Trên một số cây như: mận, táo, đào vi khuẩn xâm nhập vào thân làm thân bị nứt dọc, từ đó có các mủ chảy ra ( gọi là bệnh chảy gôm).

- Vi khuẩn Liberobacter asiaticum gây bệnh greening trên cam, quýt, phát triển trong mạch cây làm lá vàng loang lổ để lại gân lá còn xanh cây sinh trưởng kém và có thể chết.

3. Trên quả

- Nhiều trường hợp vi khuẩn xâm nhập qua vết cắn của côn trùng hoặc nấm làm quả thối nhanh.

- Trên quả xoài, Vi khuẩn tạo thành các vết nứt, lúc đầu còn nhỏ sau đó lan rộng và ăn sâu làm cho quả bị thối, từ các vết nứt có mủ chảy ra.

- Vi khuẩn Xanthomonas campestris gây loét màu vàng trân vỏ, cam, bưởi.

4. Trên củ

- Điển hình là bệnh thối ướt củ khoai tây, gừng. ở những cây này thân ngầm là nơi dự trữ chất dinh dưỡng, là môi trừng thuận lợi cho vi khuẩn.

Vi khuẩn ít hại rễ và gốc cây

Lưu ý: Vết bệnh do vi khuẩn gây ra thường có vẻ ướt và có giọt dịch vi khuẩn màu vàng tiết ra. Trên thân, củ thường gây hiện tượng thối nhũn.

Biện pháp phòng trừ các loại bệnh vi khuẩn:

Để phòng trừ có hiệu quả cao đối với các loại vi khuẩn, phải sử dụng các biện pháp tổng hợp và chủ yếu phòng bệnh là chính như

+ Xử lý kỹ đất để cắt nguồn bệnh.

+ Vệ sinh vườn tược, thu gom toàn bộ tàn dư cây bệnh đem đi tiêu hủy.

+ Sử dụng giống sạch bệnh và có khả năng kháng bệnh.

+ Xử lý hạt giống, hom giống trước khi trồng hoặc vận chuyển đi nơi khác.

+ Bón phân cân đối, hợp lý, không bón quá nhiều đạm.

+ Tăng cường bón phân chuồng ủ hoai mục bằng nấm Trichoderma

+ Thường xuyên thăm ruộng và phun phòng bệnh bằng các loại thuốc có gốc đồng để hạn chế sự lây lan của vi khuẩn.

+ Khi bệnh chớm xuất hiện cần phun các thuốc đặc trị bệnh vi khuẩn để phòng trị bệnh ngay như Kasuran (10g – 20g/8 lít), Visen 20SC (5– 7ml/8lít) đây là thuốc đặc trị bệnh bạc lá lúa, cháy bìa lá lúa do vi khuẩn, Bactocide 12WP (20– 25g/8lít), phun 2 đến 3 lần các loại thuốc trên, mỗi lần cách nhau khoảng 7 ngày.

+ Biện pháp sinh học: Sử dụng chế phẩm vi sinh

+ Sau đó 5-7 ngày bà con cần sử dụng chế phẩm Trichoderma Bacillus kết hợp cùng chế phẩm EM HLC đặc trị tuyến trùng để bổ sung định kỳ các chủng vi sinh vật có lợi vào đất trồng, ức chế sự gây hại của các tác nhân nấm, khuẩn, tuyến trùng trong môi trường đất, giúp phòng ngừa thối rễ, lở cổ rễ, héo xanh,... 



Tỉ lệ pha: 1 chai Trichoderma Bacillus + 1 chai EM HLC (500ml) pha cho 300 lít nước phun/ tưới gốc 2-3 lần cách nhau 5-7 ngày.

Nguồn tham khảo: vietnamnongnghiepsach; Câu lạc bộ chuyên ngành Bảo vệ thực vật - Học viện Nông nghiệp Việt Nam